සයුරෙන් එතෙර
එවරස්ට් කන්දේ අදෝනාව
December 30, 2025 10:43 am
එවරස්ට් කන්දට අපද්රව්ය බැහැරකිරීම නරත කිරීම සඳහා මේ වන විට ක්රියාත්මකව පවතින ක්රමවේදය සාර්ථක නොවන බව නේපාල බලධාරීන් පවසයි.
එවරස්ට් කන්ද තරණය කිරීමට පැමිණෙන කෙනෙකු කන්ද තරණයට ප්රථම ඩොලර් 4,000 ක (£2964) තැන්පතුවක් ගෙවිය යුතු වේ.
ඔවුන් රැගෙන යන ගමන් මළු සහ ද්රව්ය වලින් අවම වශයෙන් කිලෝග්රෑම් 8 ක් (රාත්තල් 18) ක අපද්රව්ය නැවතත් රැගෙන එන්නේ නම් පමණක් එම තැන්පතු මුදල ආපසු ලැබෙනු ඇති.
ඇස්තමේතුගත ගණනය කිරීම් අනුව මේ වන විට එවරස්ට් කඳු මුඳුනේ ටොන් 50 ක පමණ අපද්රව්ය වැලලි ඇති බැවින් එය වැලැක්වීම සඳහා ඉහත ක්රමවේදය යෝජනා කර තිබුණි.
නමුත් වසර 11 කට පසුව සහ තවමත් කසළ ගොඩගැසී ඇති බැවින් මෙම යෝජනා ක්රමය නිසි ප්රතිඵලයක් පෙන්වීමට අපොහොසත් ව ඇති බවත් එබැවින් ඉහත ක්රමවේදය අත්හිටුවා ඇති බව සඳහන් වේ.
එමෙන්ම මෙම තැන්පත් මුදල් ක්රමය පරිපාලනයට බරක් බවට පත්ව ඇති බවද පැවසේ.
එරට සංචාරක අමාත්යාංශයේ සහ කඳු නැගීමේ දෙපාර්තමේන්තු නිලධාරීන් පවසා ඇත්තේ වසර ගණනාවක් පුරා තැන්පතු මුදල්වලින් වැඩි ප්රමාණයක් ආපසු ගෙවා ඇති බවය.
එයින් අදහස් කරන්නේ බොහෝ කඳු නගින්නන් තම කුණු නැවත රැගෙනවිත් ඇති බවය.
නමුත් ඉහත තැන්පත් යෝජනා ක්රමය අසාර්ථක වී ඇති බව කියනු ලබන්නේ කඳු නගින්නන් ආපසු ගෙනැවිත් ඇත්තේ එවරස්ට් කන්දේ පහළ ප්රදේශයේ කඳු නගින්නන් හේතුවෙනි.
එවරස්ට් කන්දේ ඉහළ ප්රදේශයේ කඳවුරුව සාදා ගන්නා කදු නගින්නන් නැවත රැගෙන විත් ඇත්තේ ඔක්සිජන් බෝතල් පමණක් බව වාර්තා වේ.
ආපසු ගෙන ඒමට නැඹුරු වෙති," එවරස්ට් මුරපොලක් පවත්වාගෙන යන සාගර්මාතා දූෂණ පාලන කමිටුවේ ප්රධාන විධායක නිලධාරී ෂෙරිං ෂර්පා පැවසීය.
කූඩාරම් සහ කෑන් සහ ඇසුරුම් කළ ආහාර පාන පෙට්ටි වැනි වෙනත් දේවල් බොහෝ දුරට දමා ගොස් ඇති බැවින් මෙතරම් අපද්රව්ය ගොඩගැසී ඇති බව පවසයි.
සාමාන්යයෙන් කඳු නගින්නෙකු කන්ද මත දී කිලෝග්රෑම් 12 (රාත්තල් 26) දක්වා අපද්රව්ය නිපදවන බව සඳහන් වේ.
එහිදී ඔවුන් හුරුපුරුදු වීම සහ කඳු නැගීම සඳහා සති හයක් දක්වා ගත කරයි.
කඳු නගින්නන්ට නිපදවන ප්රමාණයට වඩා අඩු අපද්රව්ය ආපසු ගෙන ඒමට අවශ්ය වූ "දෝෂ සහිත රීතිය" හැරුණු විට, එවරස්ට් කලාපයේ බලධාරීන් පැවසුවේ අධීක්ෂණය නොමැතිකම ප්රධාන අභියෝගය වී ඇති බවය.
කුම්බු අයිස් ඇල්ලට ඉහළින් ඇති මුරපොල හැරුණු විට, කඳු නගින්නන් කරන්නේ කුමක්ද යන්න නිරීක්ෂණය කිරීමක් නොමැති සඳහන් වේ.
වෙනස් කරන ලද රීතිය යටතේ, නිලධාරීන් පැවසුවේ, කඳු නගින්නන්ගෙන් ආපසු ගෙවිය නොහැකි පිරිසිදු කිරීමේ ගාස්තුවක් සහ මුරපොලක් පිහිටුවීමට සහ කඳු නගින්නන් තම කුණු කසළ ඉවත් කරන බව සහතික කිරීම සඳහා කන්දේ ඉහළ කොටස් වෙතට ද කඳු පාලකයන් යොදවන ලබයි.
බොහෝ විට කඳු නගින්නෙකුට ඩොලර් 4,000 ක - තැන්පතු මුදලට සමාන මුදල සහ පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත වූ පසු බලාත්මක වනු ඇත.
ආපසු නොගෙවන ගාස්තුව මෑතකදී හඳුන්වා දුන්නේ, පස් අවුරුදු කඳු පිරිසිදු කිරීමේ ක්රියාකාරී සැලැස්මක කොටසක් වශයෙන් බව සඳහන් වේ.
එවරස්ට් හි අපද්රව්ය ප්රමාණනය කිරීම පිළිබඳ අධ්යයනයක් සිදු කර නොමැති වුවද, හිම උෂ්ණත්වය හේතුවෙන් කන්දේ ඉහළ කොටසේ දිරාපත් නොවන මිනිස් අසූචි ඇතුළුව ටොන් ගණනක් ඇති බවට ගණන් බලා ඇත.
සෑම වසරකම කඳු නගින්නන්ගේ සංඛ්යාව සාමාන්යයෙන් 400 ක් පමණ වන අතර, තවත් බොහෝ සහායක කාර්ය මණ්ඩලයක් කඳු නැගීමට කටයුතු කරයි.
